نقش سازمان‌های بین‌المللی غیردولتی در حل و فصل اختلافات میان دولت‌ها
The role of international non-governmental organizations in resolving disputes between states
در قرون گذشته توسل به زور روابط و مناسبات دولت‌ها امری طبیعی و رایج بود و به نوعی به رسمیت شناخته شده بود. وقوع دو جنگ جهانی اول و دوم و عواقب و نتایج ویرانگر آن‌ها باعث شد قاعده منع توسل به زور در حقوق و روابط بین‌الملل مطرح شده و به عنوان یک اصل مسلم علاوه بر معاهدات بین دولت‌ها در اسناد بین‌المللی و از جمله در ملل متحد نیز مطرح و تثبیت گردد. نتیجه طبیعی آن، ضرورت حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات بین دولت‌ها می‌باشد.
سازمان‌های بین‌المللی غیردولتی به اشکال گوناگون در تحول نظام و جامعه بین‌المللی نقش ایفا کرده‌اند. ورود آن‌ها به حیطه بین‌المللی و طیف متنوع فعالیت‌ها و اقدامات آن‌ها باعث شده است محوریت دولت‌ها در جامعه بین‌الملل تضعیف شده و سایر تابعان حقوق بین‌الملل و بازیگران نظام بین‌المللی نیز نقش مهمی ایفا کنند. نقش این سازمان‌ها هم در شکل گیری و هم در اجرای قواعد بین‌الملل غیرقابل انکار و در حال افزایش می‌باشد. هر چند در فرایند حل و فصل اختلافات بین‌المللی تاکنون نهادها و سازمان‌های غیردولتی نقش و تأثیر گذاری پر رنگی نداشته‌اند و همچنان دولت‌ها و سازمان‌های غیردولتی در این حوزه نقش اصلی را ایفا می‌کنند.
موضوع اصلی کتاب حاضر نقش سازمان‌های بین‌المللی غیردولتی در حل اختلافات میان دولت‌ها است که فهرست آن به شرح زیر است:
اهمیت و کارکرد نهادهای غیردولتی
تعريف و ماهیت سازمان‌های غیردولتی
شخصیت حقوقی سازمان‌های غیردولتی بین‌المللی
شیوه‌های عملکردی سازمان‌های غیردولتی و نقش آن‌ها
نقاط قوت و ضعف، محدودیت‌ها و مشکلات
جایگاه سازمان‌های غیردولتی در سازمان ملل متحد
اهمیت، ماهیت و ابعاد حل‌وفصل مسالمت آمیز اختلافات بین‌المللی
شیوه‌های حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات
نقش کلی سازمان‌ها در حل‌وفصل اختلافات
اختلافات ناشی از تفسیر سند مؤسس
اختلافات بین دولت‌های عضو نزد سازمان‌های بین‌المللی
نقش سازمان ملل متحد در حل و فصل اختلافات بین‌المللی
مجمع عمومی
دبیرکل
سازمان‌های منطقه ای
سازمان‌های اقتصادی
سازمان تجارت جهانی در اختلافات تجاری بین‌المللی
نقش و مشارکت سازمان‌ها غیردولتی در ارکان سازمان ملل
جایگاه و نقش سازمان‌های غیردولتی در شورای اقتصادی و اجتماعی
مشارکت سازمان‌های غیردولتی در مجمع عمومی
نقش سازمان‌های غیردولتی در شورای امنیت
جایگاه و مشارکت سازمان‌های غیردولتی در دبیرخانه
نقش سازمان‌های غیردولتی در شکل گیری قواعد بین‌المللی
مشارکت مستقیم سازمان‌های غیردولتی در شکل‌گیری قواعد بین‌المللی
مشارکت غیرمستقیم سازمان‌های غیردولتی
نقش و مشارکت سازمان‌های غیردولتی در اجرای قواعد بین‌الملل
مشارکت غیرمستقیم
حوزه‌های تحت نظارت سازمان‌های غیردولتی
مشارکت مستقیم
مشارکت سازمان‌های غیردولتی در اجرای مقررات مربوط به رسیدگی قضایی بین‌المللی
مشارکت در مقام یار دادگاه
گستره نقش یار دادگاه: ارائه اطلاعات
مصادیق مشارکت سازمان‌های غیردولتی در مقام یار دادگاه
مشارکت در دیوان بین‌المللی دادگستری
موضع دیوان بین‌المللی دادگستری، نسبت به مشارکت سازمان‌های غیردولتی در مقام یار دادگاه
مشارکت در محاکم بین‌المللی کیفری
مشارکت در سایر محاكم
مشارکت در محاکم منطقه ای حقوق بشری
مشارکت در رکن حل و فصل اختلافات در سازمان تجارت جهانی
ارجاع: سبحانی‌فر، محمد (1399) نقش سازمان‌های بین‌المللی غیردولتی در حل و فصل اختلافات میان دولت‌ها، ناشر: شیل
سازمان‌های بین‌المللی غیردولتی به اشکال گوناگون در تحول نظام و جامعه بین‌المللی نقش ایفا کرده‌اند. ورود آن‌ها به حیطه بین‌المللی و طیف متنوع فعالیت‌ها و اقدامات آن‌ها باعث شده است محوریت دولت‌ها در جامعه بین‌الملل تضعیف شده و سایر تابعان حقوق بین‌الملل و بازیگران نظام بین‌المللی نیز نقش مهمی ایفا کنند. نقش این سازمان‌ها هم در شکل گیری و هم در اجرای قواعد بین‌الملل غیرقابل انکار و در حال افزایش می‌باشد. هر چند در فرایند حل و فصل اختلافات بین‌المللی تاکنون نهادها و سازمان‌های غیردولتی نقش و تأثیر گذاری پر رنگی نداشته‌اند و همچنان دولت‌ها و سازمان‌های غیردولتی در این حوزه نقش اصلی را ایفا می‌کنند.
موضوع اصلی کتاب حاضر نقش سازمان‌های بین‌المللی غیردولتی در حل اختلافات میان دولت‌ها است که فهرست آن به شرح زیر است:
اهمیت و کارکرد نهادهای غیردولتی
تعريف و ماهیت سازمان‌های غیردولتی
شخصیت حقوقی سازمان‌های غیردولتی بین‌المللی
شیوه‌های عملکردی سازمان‌های غیردولتی و نقش آن‌ها
نقاط قوت و ضعف، محدودیت‌ها و مشکلات
جایگاه سازمان‌های غیردولتی در سازمان ملل متحد
اهمیت، ماهیت و ابعاد حل‌وفصل مسالمت آمیز اختلافات بین‌المللی
شیوه‌های حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات
نقش کلی سازمان‌ها در حل‌وفصل اختلافات
اختلافات ناشی از تفسیر سند مؤسس
اختلافات بین دولت‌های عضو نزد سازمان‌های بین‌المللی
نقش سازمان ملل متحد در حل و فصل اختلافات بین‌المللی
مجمع عمومی
دبیرکل
سازمان‌های منطقه ای
سازمان‌های اقتصادی
سازمان تجارت جهانی در اختلافات تجاری بین‌المللی
نقش و مشارکت سازمان‌ها غیردولتی در ارکان سازمان ملل
جایگاه و نقش سازمان‌های غیردولتی در شورای اقتصادی و اجتماعی
مشارکت سازمان‌های غیردولتی در مجمع عمومی
نقش سازمان‌های غیردولتی در شورای امنیت
جایگاه و مشارکت سازمان‌های غیردولتی در دبیرخانه
نقش سازمان‌های غیردولتی در شکل گیری قواعد بین‌المللی
مشارکت مستقیم سازمان‌های غیردولتی در شکل‌گیری قواعد بین‌المللی
مشارکت غیرمستقیم سازمان‌های غیردولتی
نقش و مشارکت سازمان‌های غیردولتی در اجرای قواعد بین‌الملل
مشارکت غیرمستقیم
حوزه‌های تحت نظارت سازمان‌های غیردولتی
مشارکت مستقیم
مشارکت سازمان‌های غیردولتی در اجرای مقررات مربوط به رسیدگی قضایی بین‌المللی
مشارکت در مقام یار دادگاه
گستره نقش یار دادگاه: ارائه اطلاعات
مصادیق مشارکت سازمان‌های غیردولتی در مقام یار دادگاه
مشارکت در دیوان بین‌المللی دادگستری
موضع دیوان بین‌المللی دادگستری، نسبت به مشارکت سازمان‌های غیردولتی در مقام یار دادگاه
مشارکت در محاکم بین‌المللی کیفری
مشارکت در سایر محاكم
مشارکت در محاکم منطقه ای حقوق بشری
مشارکت در رکن حل و فصل اختلافات در سازمان تجارت جهانی
ارجاع: سبحانی‌فر، محمد (1399) نقش سازمان‌های بین‌المللی غیردولتی در حل و فصل اختلافات میان دولت‌ها، ناشر: شیل
