تحقیق حاضر به بررسی محله محوری و مشارکت اجتماعی پرداخته است. هدف از انجام این طرح درک و تفسیر مدیران ارشد و افراد مطلع در خصوص مشارکت اجتماعی و مدیریت محله می‌باشد. روش شناسی مورد استفاده، روش تحقیق ترکیب متوالی می باشد که شامل دو روش کیفی و کمی می‌باشد. در ابتدا با 22 نفر از مدیران و افراد مطلع در خصوص مفهوم مشارکت و مدیریت محله مصاحبه گردید تا به اشباع نظری حاصل شود و سپس با توجه به مقولات به دست آمده از داده‌های کیفی و نظریات مطرح شده مدل نظری ترسیم گردید و در بخش کمی به آزمون فرضیات پژوهش پرداخته شد. جامعه آماری این تحقیق برابر با 487 نفر می‌باشد. با توجه به داده‌های کمی به دست آمده می‌توان گفت که میزان مشارکت در بین شهروندان بسیار پایین است که در مصاحبه‌های کیفی با مدیران ارشد و افراد مطلع نیز تائید شد؛ اما با توجه به تحلیل مسیر و آزمون‌های همبستگی می‌توان گفت مدیریت محله موفق می‌تواند در جلب مشارکت شهروندان تأثیر گذار باشد و حس رقابت شهروندان را افزایش دهد، زیرا اکثر شهروندان تمایل دارند توانمندی‌ها و استعدادهای خود را نشان دهند. همچنین فرآیند محله محور و مدیریت محله و اجرا فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی از سوی نهادهای محله‌ای باعث افزایش حس مسئولیت پذیری در بین شهروندان می‌شود. از سوی دیگر شهروندان را نسبت به مسائل محله‌ای خود به‌خصوص مسائل اجتماعی و فرهنگی حساس‌تر از گذشته می‌کند، زیرا شهروندان اطلاعات و آگاهی بیشتری نسبت به مسائل محله‌ای خود دارند.

با توجه به مصاحبه‌های صورت گرفته اعتماد اجتماعی یکی از متغیرهای تأثیر گذار بر مشارکت اجتماعی شهروندان می‌باشد که در داده‌های کمی نیز مورد تائید قرار گرفته است که متأسفانه میزان اعتماد مردم به بحث مدیریت محله بسیار پائین می‌باشد که از جمله دلایل آن می‌توان به روشن نبودن اهداف مدیریت محله، کیفیت پائین خدمات به شهروندان و تهیه گزارشات صوری از برنامه‌ها و ... اشاره کرد؛ و بر اساس نظر گیدنز یکی از عوامل تأثیر گذار بر اعتماد اجتماعی برآورده شدن نیاز شهروندان است. شهروندان باید با نقش فرهنگی سرای محله آشنا بشوند و مدیریت محله و شهرداری باید اهداف روشن و شفاف داشته باشد و مردم را با این موضوع آشنا نماید. از نتایج دیگر این تحقیق که در بخش کیفی به دست آمده است اشاره مدیران و افراد مطلع به بحث تأثیر مدیریت محله بر احیاء هویت محله و ایجاد حس تعلق محله‌ای می‌باشد که نتایج داده‌های کمی نیز این امر را تأیید نموده است که مدیریت محله با احیاء تاریخچه محلات و تأکید بر نمادهای محله‌ای در بین شهروندان موجب ایجاد احساس تعلق در بین آن‌ها می‌شود و همچنین شهروندان از زندگی در آن محل احساس رضایت و افتخار نمایند

از آنجائی که علت اصلی مشارکت پائین شهروندان در امور شهری قبل از هر چیزی مسئله فرهنگی می‌باشد که قبل از هر اقدامی ضروری است که فرهنگ مشارکت ترویج یابد و از راهکارهای جلب مشارکت شهروندان در امور شهری افزایش آگاهی شهروندان توسط مدیران محلات می‌باشد که سرای محلات با برگزاری کلاس‌های آموزش شهروندی سعی در افزایش آگاهی شهروندان نموده است. از عوامل دیگری که بر مشارکت شهروندان تأثیرگذار خواهد بود ایجاد حس همبستگی اجتماعی در بین افراد محله می‌باشد. در این راستا مدیران محلات با تشویق شهروندان به شرکت در هم اندیشی محلات و شناسایی نخبگان و افراد اثرگذار محلی و استفاده از تجربیات آن‌ها و همچنین اجرای برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی در محلات بی‌تأثیر نبوده است و از این طریق شهروندان را تشویق به مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها محلی نموده است.

کلیدواژه: مشارکت اجتماعی، اعتماد اجتماعی، مدیریت محله، احساس تعلق محله‌ای

ارجاع: منیری فر، سارا، اسماعیلی، رضا، حقیقتیان، منصور و ایمانی جاجرمی، حسین (1396) مطالعه جامعه شناختی محله محوری و مشارکت اجتماعی، مطالعات علوم اجتماعی، (3) 14، 109-92.