شبکه ای از نهادها و تشکیلات اجتماعی که به صورت خود مختار خارج از اقتدار سیاسی دولت فعالیت می‌کنند جامعه مدنی را تشکیل می‌دهند که با طرح و بسط مطالبات خود در سیاست‌های قدرت و دولت تأثير می‌گذارند. شکل گیری جامعه مدنی در اروپا به قرن هجدهم بر می‌گردد. در ایران شکل گیری جامعه مدنی در ابتدای راه است از همین رو، پیش و بیش از آن، به تدوین ادبیاتی روشن و راهبرنده در این زمینه نیاز است تا نیروها و گروه‌های داوطلب بتوانند حرکت‌ها و خواسته‌های خود را در این بستر سامان دهند. ما هنوز نیازمندیم که درباره چرایی و ضرورت تشکیل جامعه مدنی بدانیم.

درباره ماهیت، اهداف و روش‌های شکل گیری جامعه مدنی به عنوان سازمانی غیر سیاسی و تفاوت‌هایش با حزب به عنوان سازمانی سیاسی اطلاعاتی داشته باشیم. شیوه‌های عملی مشارکت مدنی از دیگر مباحثی است که در این کتاب مشخصاً به آن پرداخته شده است؛ بنابراین، هرچه بر ادبیات مکتوب جامع مدنی افزوده شود، حرکت آن دانسته‌تر، بایسته‌تر و تأثیرگذارتر خواهد.

این کتاب راهنما در دو بخش تدوین شده است. بخش اول، به بیان تاریخچه و نحوه شکل‌گیری شبکه ارتباطی زنان در جوامع مسلمان اختصاص دارد. در این بخش شکل‌ها و سطوح مشارکت عمومی برای دست یابی به عدالت اجتماعی و توسعه آن به همراه مثال‌هایی از کشورهای متعدد بررسی می‌شود. در بخش دوم، با بیان شیوه‌هایی که فعالان اجتماعی در سراسر جهان به کار گرفته‌اند، اصول کلی تدارک و تبلیغ انواع بسیج عمومی تحلیل و محدودیت‌ها و تأثیرات هر یک ارزیابی می‌شود.

موضوع اصلی کتاب حاضر جامعه مدنی و شیوه‌های عملی مشارکت مدنی است که مشتمل بر دو بخش به شرح زیر است:

بخش اول: اعتراضمان را به گوش دولت و مردم برسانیم

شبکه ارتباطی زنان در جوامع مسلمان و ابتکار تهیه فراخوان

تلاش برای تشکیل جامعه مدنی

رایزنی برای ایجاد اصلاحات حقوقی

مشارکت در امور بین‌المللی

نتیجه

بخش دوم: مشارکت اجتماعی و سیاسی

مشارکت عمومی

اتخاذ روش‌ها و راهکارهای مؤثر

انواع فعالیت عمومی

برنامه ریزی و زمان بندی برای مشارکت عمومی

شرایط بحرانی

فرصت‌های مناسب

تغییرات ساختاری در درازمدت

واکنش به شرایط بحرانی: تهیه و تنظیم و توزیع فراخوان

اصول راهبردی برای آماده سازی و نشر فراخوان

نمونه‌هایی از فراخوان شبکه ارتباطی زنان در جوامع مسلمان

جلب حمایت و مبارزه برای ابراز همبستگی

پاسخ به فراخوان‌ها: نامه‌هایی به دولت و مقامات رسمی

مبارزه از طریق عريضه و جمع آوری امضا

مبارزه «یک میلیون امضایی» زنان مراکش

نحوه تنظیم عریضه

مبارزه از طریق ارسال کارت پستال

راهنمایی‌هایی برای تدارک مبارزه از طریق ارسال کارت پستال

مبارزه برای دفاع از حقوق زنان در افغانستان

مبارزه برای نجات کودکان عراقی

مبارزه برای پایان دادن به جنگ داخلی سودان

مبارزه از طریق ارسال کارت پستال محیط زیستی

کار با رسانه‌های گروهی

نوشتن برای روزنامه‌های محلی/ ملی

مخاطب قراردادن رادیو و تلویزیون

راهنمای اولیه برای تنظیم اطلاعیه مطبوعاتی

رایزنی مستقیم

پیوست

ارجاع: هودفر، هما، پذیرا، نیلوفر (1383) مشارکت عمومی در جامعه مدنی: راهنمای فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی، ناشر: فرهنگ صبا