جامعه عشایری به عنوان سومین جامعه کشور و در عین حال مولدترین آن‌ها نقش زیادی در خوداتکایی و استقلال کشور در تولید محصولات اساسی و استراتژیک ایفا می‌کند. امروزه در جامعه عشایری، تعاون اهرم مناسبى براى توسعه اقتصادى و اجتماعى به شمار می‏رود و بر همین اساس شرکت‏های تعاونی‏های عشایری ایران به منظور کاهش تصدی گری دولت، واگذاری امور به خود عشایر، تأمین مایحتاج عشایر و عرضه محصولات آنان به بازارهای فروش تشکیل شده‌اند.

این شرکت‌ها گرچه در امور خدماتی نظیر تهیه و توزیع علوفه و کالاهای اساسی توانسته‌اند تا حدودی رضایتمندی عشایر را جلب کنند، لیکن در بخش فعالیت‌های تولیدی – اقتصادی موفق به انجام وظیفه اساسنامه‏ای خود نشده‏اند. لذا پژوهش جاری تلاش نموده است عوامل مؤثر بر توانمندسازی تعاونی‌های عشایری خراسان جنوبی را به منظور نیل به اهداف مندرج در اساسنامه آن‌ها مورد شناسایی قرار دهد. نمونه آماری این تحقیق شامل اعضاء شرکت‌های تعاونی عشایری به تعداد 276 عضو و کارشناسان مربوطه شرکت‌های مذکور به تعداد 47 نفر، در سطح هشت شهرستان استان خراسان جنوبی می‏باشد که با استفاده از فرمول کوکران تعیین شده است. روش نمونه گیری از نوع طبقه‏ای با انتساب متناسب بوده و اطلاعات مورد نظر از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه جمع آوری شده است.

نتایج به دست آمده نشان داد عوامل مالی، آموزشی ترویجی، مشارکتی و انگیزشی تأثیر معناداری بر توانمندسازی تعاونی‌های عشایری دارد. از دیدگاه اعضاء و کارشناسان تعاونی‌های مذکور، کنترل هزینه‏ها توسط مدیر عامل، بودجه بندی سالانه تعاونی، تعامل و هماهنگی با دستگاه ناظر، تدوین برنامه و تعیین اهداف فعالیت‏های تولیدی، شرکت اعضاء در دوره آموزشی و ترویجی، اجرای دقیق مصوبات هیئت مدیره توسط مدیرعامل، آشنایی با وظایف و اختیارات خود در جلسه مجمع عمومی، انضباط سازمانی، بهاء دادن به کارهای تولیدی موفق اعضاء و توجه و احترام به شخصیت کارکنان به عنوان افرادی که در تحقق اهداف تعاونی فعالیت می‏کنند، بیشترین تأثیر را بر توانمندسازی تعاونی‌ها دارد.

کلیدواژه: توانمندسازی، تعاونی‌های کشاورزی، اقوام و عشایر، شرکت تعاونی، مشارکت، خراسان جنوبی (استان)،

ارجاع: جعفری، محمدحسین (1392) عوامل مؤثر بر توانمندسازی تعاونی‌های عشایری خراسان جنوبی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند.