در این مقاله  به مرور مباني نظري كارآفريني اجتماعي با بررسي مفاهيم، تعاریف، تاريخچه، نوع شناسی مدل‌ها و چالش‌های کارآفرینی اجتماعی پرداخته شد. مرور بررسی‌های انجام شده در مورد کارآفرینی نشان داد که کارآفرینی ریشه در مکاتب اقتصادی داشته و مترادف با کارآفرینی اقتصادی یا تجاری تلقی می‌شود، به همین دلیل رویکرد غالب در این زمینه رویکرد اقتصادی است. ولی کارآفرینی اجتماعی به جای جستجوی سود و منافع فردی، تأمین نیازهای اجتماعی، حل مسائل عمومی و تحقق مأموریت‌های اجتماعی را دنبال می‌کند. با این حال، نقطه مشترک کارآفرینی اقتصادی و اجتماعی در سه ویژگی نوآوری، آینده مداری و ریسک پذیری نهفته است. مؤسسات اجتماعی و غیرانتفاعی سنتی بدون توجه و اقدام به سرمایه گذاری‌های اقتصادی و تجاری در صدد تحقق نیازها و مأموریت‌های اجتماعی بودند. در حالی که کارآفرینی اجتماعی تحقق مطلوب اهداف و مأموریت‌های اجتماعی را توجه به درآمدزایی و استقلال مالی مؤسسات اجتماعی تلقی می‌کنند. این رویکرد نگرشی جدید برای جستجوی مأموریت‌های اجتماعی فراهم می‌کند. طرح مباحث مربوط به رویکردهای سنتی در لابه لای بحث، بستر مفهومی مناسبی برای گذر از این رویکرد و دستیابی به رویکردهای مناسب در حوزه کارآفرینی و کارآفرینی اجتماعی فراهم می‌کند.

نوشته حاضر به مفهوم پردازی کارآفرینی اجتماعی با رویکرد کسب درآمد نه برای تأمین نیازهای فردی یا گروهی بلکه برای تأمین نیازهای اجتماعی، حل مسائل عمومی و تحقق مأموریت‌های اجتماعی پرداخته است. مفهوم سازی و نظریه پردازی در حوزه کارآفرینی اجتماعی از این منظر موجب حل مسائل عمومی و تکامل اجتماعی مبتنی بر توانمندسازی مؤسسات عمومی خواهد شد؛ بنابراین این نوع سازمان‌ها برای دست یابی اثربخش به مأموریت‌ها و اهداف اجتماعی بایستی به مانند کارآفرینان اقتصادی، با توجه به تقاضاهای بازار نسبت به سازماندهی فعالیت‌های خود و هم چنین سرمایه گذاری در این زمینه اقدام نمایند و باید به خاطر داشت که تحقق اهداف و مأموریت‌های اجتماعی مستلزم اتخاذ استراتژی سرمایه گذاری و کسب در آمد بوده و تنها با توسل به این استراتژی می‌توان انتظار ایجاد و گسترش ارزش‌های اجتماعی را داشت. با توجه به ویژگی خاص جامعه ایران و اهمیت سازمان‌های اجتماعی و عام‌المنفعه، این سازمان‌ها نیز جهت دست یابی اثربخش به اهداف و تحقق مأموریت‌های اجتماعی خود بایستی از مفاهیم کارآفرینی استفاده نمایند

نوع شناسی ترکیبی ارائه شده در نوشته حاضر زمینه‌های نظری خوبی برای این تحقق مأموریت‌های اجتماعی فراهم می‌کند. سازمان‌های اجتماعی در ایران نیز برای دست یابی به موفقیت در مدیریت این نوع سازمان‌ها افزون بر تکیه به کمک‌های مردمی بایستی با استفاده از روش‌های کارآفرینانه به کسب در آمد و خودگردانی روی آورند تا از این طریق به توانمندسازی و توسعه اجتماعی در حوزه کاری خود دست پیدا کنند. مدل مفهومی کارآفرینی اجتماعی عناصر شش‌گانه نوآوری، آینده مداری، مدیریت ریسک، قضاوت‌های متعادل و مناسب، فضیلت و شایستگی‌های کارآفرینان و شناسایی و شکار فرصت را برای کارآفرینی اجتماعی فراهم نمود. این‌ها عناصر ضروری کارآفرینی اجتماعی تلقی می‌شوند که تحت تأثیر عوامل پایداری، پویایی‌های محیطی و مأموریت اجتماعی قرار دارند. کارآفرینان اجتماعی بایستی واجد عناصر شش‌گانه فوق بوده و در اقدامات خود عوامل پایداری، محیطی و مأموریت‌های اجتماعی را مورد توجه قرار دهند. شکل گیری و توسعه کارآفرینی اجتماعی مستلزم حمایت بخش دولتی، بخش خصوصی، نهادهای مالی، بنیادها و خیریه ها و دانشگاه‌ها می‌باشد. هر یک از این بخش‌ها با توجه به ویژگی کاری می‌توانند به کارآفرینی اجتماعی کمک نمایند. کارآفرینان اجتماعی بایستی از طریق شناسایی قابلیت‌های آن‌ها و جستجوی راه‌های بهره گیری از توانمندی‌هایی که دارند نسبت به توسعه کارآفرینی اجتماعی اقدام نمود. تحقق موارد فوق مستلزم توجه به زمینه‌های علمي و عملي کارآفرینی و بهره‌گیری از آموزه‌های كارآفريني اجتماعي از يك سو و توجه به چالش‌های کارآفرینی اجتماعي و همكاري و همراهي همه بخش‌های اجتماعي از سوي ديگر است.

واژگان کلیدی: كارآفريني، كارآفريني اقتصادي، كارآفريني اجتماعي، مدل‌های كارآفريني، مدل مفهومي كارآفريني اجتماعي.

رفرنس: ابطحی، حسن، شریف زاده، فتاح و ابراهیم پور، حبیب (1389). بررسی مفاهیم، نظریه‌ها و مدل‌های کارآفرینی اجتماعی و ارائه مدل مفهومی. مدیریت فرهنگ سازمانی، (21) 8، 87-110.