ارتباط متقابل حقوق بشردوستانه بین‌المللی و حقوق پناهندگی
The Interrelationship between International Humanitarian Law and Asylum Law
امروزه تأثیر جنگ‌های خشونت بار فراتر از میدان جنگ و کشتن و مجروح ساختن انسان‌هاست و تأثیر یک درگیری منطقه ای در دنیای جهانی شده ما در سراسر جهان احساس می‌شود. اشخاصی که برای فرار از جنگ یا بر اثر شکنجه، آزار، ترس موجه و به طور کلی به دلایل نژادی، مذهبی، قومی و عقاید سیاسی مجبور به ترک کشور متبوع خویش می‌شوند پناهنده می‌نامند این تعریف از پناهنده بر اساس نظر کمیساریای عالی پناهندگی در سال 2004 می‌باشد و افرادی را که به دلایل شخصی یا دلایل ذکر نشده در این تعریف در حال فرار از کشور خود می‌باشند و همچنین کسانی که در مرزهای کشورشان باقی مانده‌اند به عنوان اشخاص بی خانمان داخلی می‌شناسد و از عنوان پناهنده مستثنی می‌کند (سوزان مپ، 2007: 76).
از آنجایی که کلیه انسان‌ها باید بدون تبعیض از حقوق بشر و آزادی‌های اساسی برخوردار گردند، در شرایطی که امکان برخورداری از حقوق و آزادی‌های اساسی موجود نباشد، ترک کشور متبوع و پناه بردن به سایر ممالکی که شرایط زیست انسانی بهتری دارد، یکی از اصول مهم حقوق بشر است (عبادی،65:1383). آن‌ها هرچند در کشور پذیرنده یا میزبان به منزله بیگانه هستند، اما نه چون بیگانگان عادی و معمولی، بلکه بیگانگانی که در بسیاری از موارد تابعیت اصلی خود را از دست داده و عملاً از جامعه خود طرد شده‌اند. این پناهندگان بدون تابعیت یا بی وطن که محروم از حمایت طبیعی و حقوقی یک کشور ملی هستند بیش از هر گروه دیگر از افراد چه از نظر معنوی و چه از حیث مادی و حقوقی به حمایت بین‌المللی نیازمندند. امروزه پناهندگان در جامعه بین‌المللی به عنوان افراد انسانی، علاوه بر این که از حمایت‌های عام بین‌المللی حقوق بشری برخوردارند، تحت حمایت‌های خاص عهدنامه مربوط به وضعیت پناهندگی مورخ 29 ژوییه 1951 و پروتکل الحاقی آن مورخ 31 ژانویه 1967 و اقدامات کمیساریای عالی پناهندگان وابسته به مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز می‌باشند. حقوق بشردوستانه در زمینه حمایت ویژه از پناهندگان توسعه زیادی پیدا نکرده است.
از نظر حقوق بین‌الملل بشر دوستانه، قربانیان مخاصمات بین‌المللی اعم از اینکه جابجا شده باشند یا نه می‌بایستی در مقابل آثار زیان بار جنگ‌های داخلی و بین‌المللی مورد حمایت قرار گیرند و از کمک‌های انسان دوستانه بهره‌مند گردند. از آنجا که مخاصمات مسلحانه موج عظیمی از آوارگی انسان‌ها را به دنبال می‌آورد و انسان‌های نیازمند به حمایت بین‌المللی متقاضی پناهندگی می‌گردند، از این رو حقوق پناهندگان با حقوق بین‌الملل بشر دوستانه مرتبط می‌باشد. پناهندگانی که قربانی یک درگیری مسلحانه می‌شوند و یا گرفتار دشمن شده و یا در کشور میزبان تحت تأثیر جنگ واقع می‌شوند، توسط حقوق بین‌الملل بشر دوستانه حمایت می‌گردند. (خضری، فصلنامه سیاست خارجی، سال 21). موازین و مقررات تدوین شده در حقوق بشر و حقوق بشردوستانه موظف به حمایت از آوارگان جنگی است، هدف حقوق بشردوستانه نیز حمایت از جمعیت غیرنظامی در برابر اثرات جنگ می‌باشد، مثلاً حمله یا ترساندن آن‌ها، استفاده از قحطی و گرسنگی و... علیه آن‌ها به عنوان روش‌ها و ابزارهای جنگی ممنوع اعلام شده. حقوق بشردوستانه از شاخه‌های کاربردی حقوق بین‌الملل می‌باشد که در تلاش است با وضع مقرراتی از خشونت‌های بی حد و حصر در درگیری‌های مسلحانه جلوگیری کند و صرف نظر از اینکه قربانیان متعلق به کدام یک از طرفین درگیری هستند، از آن‌ها حمایت لازم را به عمل آورد.
کلیدواژه: پناهندگی، حقوق بشردوستانه بین‌المللی
ارجاع: جاهدی، زهره (1395) ارتباط متقابل حقوق بشردوستانه بین‌المللی و حقوق پناهندگی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران.
از آنجایی که کلیه انسان‌ها باید بدون تبعیض از حقوق بشر و آزادی‌های اساسی برخوردار گردند، در شرایطی که امکان برخورداری از حقوق و آزادی‌های اساسی موجود نباشد، ترک کشور متبوع و پناه بردن به سایر ممالکی که شرایط زیست انسانی بهتری دارد، یکی از اصول مهم حقوق بشر است (عبادی،65:1383). آن‌ها هرچند در کشور پذیرنده یا میزبان به منزله بیگانه هستند، اما نه چون بیگانگان عادی و معمولی، بلکه بیگانگانی که در بسیاری از موارد تابعیت اصلی خود را از دست داده و عملاً از جامعه خود طرد شده‌اند. این پناهندگان بدون تابعیت یا بی وطن که محروم از حمایت طبیعی و حقوقی یک کشور ملی هستند بیش از هر گروه دیگر از افراد چه از نظر معنوی و چه از حیث مادی و حقوقی به حمایت بین‌المللی نیازمندند. امروزه پناهندگان در جامعه بین‌المللی به عنوان افراد انسانی، علاوه بر این که از حمایت‌های عام بین‌المللی حقوق بشری برخوردارند، تحت حمایت‌های خاص عهدنامه مربوط به وضعیت پناهندگی مورخ 29 ژوییه 1951 و پروتکل الحاقی آن مورخ 31 ژانویه 1967 و اقدامات کمیساریای عالی پناهندگان وابسته به مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز می‌باشند. حقوق بشردوستانه در زمینه حمایت ویژه از پناهندگان توسعه زیادی پیدا نکرده است.
از نظر حقوق بین‌الملل بشر دوستانه، قربانیان مخاصمات بین‌المللی اعم از اینکه جابجا شده باشند یا نه می‌بایستی در مقابل آثار زیان بار جنگ‌های داخلی و بین‌المللی مورد حمایت قرار گیرند و از کمک‌های انسان دوستانه بهره‌مند گردند. از آنجا که مخاصمات مسلحانه موج عظیمی از آوارگی انسان‌ها را به دنبال می‌آورد و انسان‌های نیازمند به حمایت بین‌المللی متقاضی پناهندگی می‌گردند، از این رو حقوق پناهندگان با حقوق بین‌الملل بشر دوستانه مرتبط می‌باشد. پناهندگانی که قربانی یک درگیری مسلحانه می‌شوند و یا گرفتار دشمن شده و یا در کشور میزبان تحت تأثیر جنگ واقع می‌شوند، توسط حقوق بین‌الملل بشر دوستانه حمایت می‌گردند. (خضری، فصلنامه سیاست خارجی، سال 21). موازین و مقررات تدوین شده در حقوق بشر و حقوق بشردوستانه موظف به حمایت از آوارگان جنگی است، هدف حقوق بشردوستانه نیز حمایت از جمعیت غیرنظامی در برابر اثرات جنگ می‌باشد، مثلاً حمله یا ترساندن آن‌ها، استفاده از قحطی و گرسنگی و... علیه آن‌ها به عنوان روش‌ها و ابزارهای جنگی ممنوع اعلام شده. حقوق بشردوستانه از شاخه‌های کاربردی حقوق بین‌الملل می‌باشد که در تلاش است با وضع مقرراتی از خشونت‌های بی حد و حصر در درگیری‌های مسلحانه جلوگیری کند و صرف نظر از اینکه قربانیان متعلق به کدام یک از طرفین درگیری هستند، از آن‌ها حمایت لازم را به عمل آورد.
کلیدواژه: پناهندگی، حقوق بشردوستانه بین‌المللی
ارجاع: جاهدی، زهره (1395) ارتباط متقابل حقوق بشردوستانه بین‌المللی و حقوق پناهندگی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران.
