یکی از پدیده‌هایی که دنیای نوین با آن روبرو است، نهادهایی با عنوان تشکل‌های غیردولتی می‌باشد. نیاز انسان‌ها به همکاری با یکدیگر، در طول تاریخ، نهادهای گوناگونی را شکل داده است. انسان‌ها به‌واسطه‌ی همکاری با یکدیگر قادر گردیده‌اند با مشکلات طبیعی و غیره روبرو گردیده و بر آن‌ها غلبه کنند. همکاری بین انسان‌ها همواره وجود داشته است هر چند شکل میزان و نوع این همکاری‌ها، در دوره‌های مختلف متفاوت بوده است. با گذر زمان و تحولاتی که در جوامع بشری روی داد، شکل همکاری‌ها از قالب سنتی و ابتدایی به قالب‌های مدرن و سازمان یافته تغییر پیدا کرد. یکی از این قالب‌های همکاری سازمان‌های غیردولتی None Governmental Organizations می‌باشد. این سازمان‌ها در واقع بخشی است در جوامع متمدن که بین بخش‌های خصوصی و دولتی کار می‌کند و بر طبق رسالتی که برای خود قائل شده، خدماتی را به جامعه ارائه می‌کند. هم چنین NG0ها به سازمان‌هایی متشکل از گروهی افراد هم هدف که به‌صورت داوطلبانه و غیرانتفاعی و بدون وابستگی به دولت، با تشکیلات و سازماندهی متناسب در جهت اهداف و موضوعات معینی فعالیت می‌نماید، اطلاق می‌شود.

پژوهش حاضر NG0 های زنان را مد نظر قرار می‌دهد. این مسئله از آن رو مهم است که اصولاً بحث NGO ها را بحثی در حوزه زنان می‌دانند، زیرا مردان که در حوزه سیاست قدرت را در دست دارند، به حوزه‌هایی که کمتر سیاسی است و قدرت کمتری دارد زیاد توجه نمی‌کنند. ساخت مردسالارانه قدرت باعث می‌گردد تا زنان کمتر بتوانند در زندگی سیاسی و مدنی مشارکت داشته باشند و عرصه حضور آن‌ها کمرنگ است. از طرف دیگر این سازمان‌ها مانند کارگاه‌های عملی است که به زنان فاقد تجربه مشارکت و کار گروهی و سازمان یافته کمک می‌کند تا در این عرصه‌ها صاحب تجربه و قدرت عمل گردند و با توانمند کردن سازمان یافته گروه‌های مختلف زنان آنان را در دستیابی به وضعیت و موقعیت بهتر اجتماعی یاری دهند و هم چنین با توجه به مباحث مربوط به توسعه زنان به‌عنوان نیمی از اعضای جامعه، با فعالیت و کار سازمان یافته می‌توانند نقش اساسی داشته باشند. دولت نمی‌تواند بدون در نظر گرفتن نیمی از ظرفیت‌ها و پتانسیل جامعه، به توسعه پایدار دست یابد. مشارکت زنان در سازمان‌های غیردولتی باعث می‌شود توانایی‌های زنان عرصه‌ای برای حضور پیدا کند.

از همین رو موضوع پژوهش حاضر، بررسی تطبیقی وضعیت سازمان‌های غیردولتی زنان در دوران ریاست جمهوری آقای هاشمی و آقای خاتمی است. پس از تدوین فرضیه (به دلیل بنیان‌های جامعه مدنی، موقعیت سازمان‌های غیردولتی زنان بهبود یافته است) کلیاتی درباره تعریف، اهمیت و نقش این سازمان‌ها و تاریخچه آن ارائه شده است و پس از بررسی ماهیت مشارکت در کشور ایران تاریخچه سازمان‌های غیر دولتی زنان بیان گردیده است و در نهایت در قسمت دوم فرضیه اصلی، مورد آزمون و بررسی قرار گرفته و با نتیجه مثبت پایان یافته است. روش‌هایی که برای انجام این پژوهش استفاده شده روش‌های کتابخانه‌ای و روش میدانی است. در روش میدانی از مصاحبه با افراد مطلع، مراجعه به تعدادی از سازمان‌های غیردولتی و استفاده از نشریات داخلی و اساسنامه این سازمان‌ها بهره گرفته شده است.

کلیدواژه: سازمان دولتی، اکبر هاشمی رفسنجانی، محمد خاتمی، آسیب شناسی اجتماعی، زن

ارجاع: دهقان، حوریه (1382) آسیب شناسی تطبیقی سازمانهای غیر دولتی در دوران آقای هاشمی و آقای خاتمی (با تأکید بر سازمانهای غیر دولتی زنان)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران.