کتاب خیریه در جوامع اسلامی یکی از هزاران پژوهش تاریخی شرق شناسان در حوزه تاریخ مسلمانان در کشورهای اسلامی است که این بار از نگاه فعالیت‌های خیرخواهانه به تاریخ جوامع اسلامی پرداخته است. هدف اصلی این پژوهش‌ها شناخت روابط، آداب، سنن و فرهنگ جوامع اسلامی به مثابه یک کل است؛ همان طور که خود نویسنده نیز در نتیجه گیری اشاره می‌کند "هدف این کتاب روشن کردن این نکته بود که مطالعه تطبیقی خیریه به جست‌وجوی تفاوت‌ها و شباهت‌های میان جوامع و تجارب تاریخی آن‌ها منجر می‌شود." به همین دلیل، هنگامی که خواننده کتاب را می‌خواند، صرف نظر از بعضی اشتباهات، احساس می‌کند که نویسنده بی‌طرفانه و به دور از تعصب، تاریخ خیریه و جوامع اسلامی را بررسی کرده است؛ امری که در کتب تاریخی کمتر از است؛ زیرا هدف این نوع مطالعات شناخت دقیق و صحیح از جوامع اسلامی است نه تأیید یا تخريب فرد یا گروه خاص.

به دلیل پیوند عمیق فعالیت‌های خیرخواهانه با زندگی روزانه مسلمانان در جوامع اسلامی و اهمیت تفکر و فعالیت خیر از نگاه قرآن و سنت پیامبران، بررسی متون اسلامی و مطالعه برداشت‌های فکری و رفتاری مسلمانان از کار خیر و نیکوکاری اهمیت بسیاری دارد. این بررسی‌ها، برای شناخت صحیح جوامع اسلامی و درک درست از روابط و کنش‌های مسلمانان در موضوعات اجتماعی بسیار مفید بوده و به نوعی باعث شناخت کلی جامعه مسلمانان خواهد شد. این موضوع آنجا از اهمیت بیشتری برخوردار می‌شود که خیرین و سازمان‌های وابسته به امور خیر، مانند سازمان‌های تشکیل شده از سوی وقف و مؤسسات خیریه امروزی، منشأ تحولات بزرگ اجتماعی و سیاسی بوده‌اند.

یکی از نمونه‌های ملموس این موضوع، حمایت‌های خیرین بازاری و تجار مذهبی در حمایت از فعالیت‌های انقلابی در دوران انقلاب اسلامی ایران است. از این رو، هنگامی که خیرین و خیریه‌ها بتوانند چنین تأثیر عمیقی بر جامعه بگذارند، مطالعه برای شناخت جنبه‌های مختلف این فعالیت‌ها بیش از پیش حائز اهمیت می‌شود.باید اشاره کرد که این امر فقط به مسلمانان محدود نمی‌شود و به دلیل فطری بودن نیکوکاری و خیر، می‌توان آن را به همه جوامع تعمیم داد؛ اما به دلیل آنکه فعالیت‌های نیکوکارانه در اسلام بسیار محل تأكيد و تشویق شده است، در جوامع اسلامی این امر نمود بارزتری داشته و شرق شناسان نیز به مطالعات این حوزه وارد شده‌اند.

موضوع کتاب حاضر بررسی خیریه و سازوکارهای آن در جوامع اسلامی است که از یک مقدمه و پنج فصل تشکیل شده است.فهرست این کتاب به شرح زیر است:

مقدمه

فصل اول: زکات (نماز بخوان و زکات بپرداز)

فصل دوم: فعالیت‌های خیریه داوطلبانه (حتی نصف دانۀ خرما)

فصل سوم: خیرین (دست بالا)

فصل چهارم: فقرا و نیازمندان

فصل پنجم: اقتصاد مختلط خیریه

نتیجه:بازنگری خیریه

فهرست منابع