تشکیلات و بایسته‌های حقوق داخلی و بین‌المللی سازمان‌های مردم‌نهاد
Organizations and requirements of domestic and international law of non-governmental organizations
سازمان‌های مردم‌نهاد یکی از اجزای مهم جامعه مدنی نوین به شمار می‌روند که مسئولیت ارتباط میان مردم و دولت را بر عهده داشته و در صدد به‌کارگیری ظرفیت‌های موجود برای رسیدن به اهدافی ویژه و عام‌المنفعه هستند. این نهادها، سازمان‌هایی داوطلبانه، غیردولتی، غیرانتفاعی، عام‌المنفعه و خیرخواهانه هستند که در حوزه‌هایی خاص فعالیت می‌کنند. در جمهوری اسلامی ایران گرایش جوانان به سازمان‌های مردم نهاد در حد چشمگیری رو به گسترش می‌باشد، به طوری که نهادهای متولی صدور مجوز فعالیت سمن‌ها در سال‌های اخیر با انبوهی از متقاضیان تأسیس این سازمان‌ها مواجه بوده‌اند. افزون بر آن که بسیاری دیگر از جوانان بدون مراجعه به سازمان‌های دولتی مربوطه به صورت مستقل به تأسیس و یا عضویت در سازمان‌های مدنی از این قبیل مبادرت می‌ورزند.
امروزه دولت‌ها با نگرش فراگیر ملی با این تحول شگرف همراه شده‌اند. این همراهی زمانی مؤثر واقع است که اولاً پوشش وسیع و کمیت بزرگی از جامعه را در سازمان‌های مردم نهاد ساماندهی نماید. ثانیاً این سازمان‌ها بتوانند خدمات مفیدی در ارتقاء سطح علمی، فرهنگی، بهداشتی و سلامت افراد جامعه ارائه نماید، تحقق اهداف فوق و گسترش سازمان‌های مردم نهاد خصوصاً سازمان‌های مردم نهاد مرتبط با جوانان یکی از اهداف نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران می‌باشد. لازم به ذکر است زمانی که این سازمان‌ها آشنایی کافی با امور اداری و حقوقی خود نداشته باشند قطعاً نخواهند توانست ساز و کار و ساختار مناسبی برای مطالبه گری اجتماعی و اجرای فعالیت‌های مختلف عمومی ایجاد کرده و نقش خود را ایفا نمایند؛ بنابراین یکی از وظایف سمن‌ها و از طرفی یکی از تکالیف نهادهای متولی این امور، توان افزایی و مهارت افزایی سمن‌ها در این زمینه است.
یک سمن موفق در وهله نخست باید از امور اداری و ساختاری مربوط به تشکیل و مدیریت خود، آگاه باشد تا به شکل سالم و کامل شکل گرفته و با رعایت قانون و مقررات فعالیت نماید. از طرفی سازمان‌های مردم نهاد عمدتاً به دلیل ماهیت مردمی، عمومی و داوطلبانه خود و حضور افراد مختلف با سطوح دانش مختلف در آن‌ها کمتر به الزامات حقوقی و قضایی فعالیت‌های خود آشنا هستند. عدم توجه به ماهیت و اقتضائات حقوقی سمن‌ها و فعالیت آن‌ها غالباً سبب بروز مشکلات زیادی در تأسیس و اداره و فعالیت این سازمان‌ها می‌شود و آن‌ها را از تحقق اهداف و آرمان‌های خود باز می‌دارد. این موضوع و مراجعه زیاد و درخواست فراوان سمن‌ها و اعضاء آن‌ها برای کسب اطلاعات حقوقی، انگیزه اصلی مؤلفان این مجموعه بوده است تا با تدوین این کتاب بتوان به اهم موضوعات و مسائل حقوقی مربوط به سمن‌ها پاسخ داد. داز این رو با طبقه بندی اهم مسائل و مشکلات مطرح شده در این زمینه، این کتاب تدوین شده است.
موضوع اصلی کتاب حاضر آشنایی دبیران و اعضاء سازمان‌های مردم نهاد و علاقه‌مندان به تشکیل این گونه سازمان‌ها با مهم‌ترین موضوعات اداری و حقوقی سمن‌هاست که مشتمل بر شش فصل به شرح زیر است:
فصل اول: آشنایی با ماهیت سازمان‌های مردم نهاد
فصل دوم: چارچوب حقوقی سازمان‌های مزدم نهاد در جمهوری اسلامی
فصل سوم: انواع سازمان‌های غیردولتی و فرآیند کلی تشکیل آن‌ها
فصل چهارم: انواع سازمان‌های مردم نهاد (سمن‌ها) و فرآیند ثبت و تأسیس آن‌ها
فصل پنجم: الزامات حقوقی حاکم بر سازمان‌های مردم نهاد
فصل ششم: اقتضائات حقوقی سازمان‌های مردم نهاد در عرصه بین‌الملل
ارجاع: آجرلو، اسماعیل، منصوریان، مصطفی و سازمان بسیج حقوقدانان تهران بزرگ (1395) تشکیلات و بایسته‌های حقوق داخلی و بین‌المللی سازمان‌های مردم‌نهاد، ناشر: پژواک عدالت.
امروزه دولت‌ها با نگرش فراگیر ملی با این تحول شگرف همراه شده‌اند. این همراهی زمانی مؤثر واقع است که اولاً پوشش وسیع و کمیت بزرگی از جامعه را در سازمان‌های مردم نهاد ساماندهی نماید. ثانیاً این سازمان‌ها بتوانند خدمات مفیدی در ارتقاء سطح علمی، فرهنگی، بهداشتی و سلامت افراد جامعه ارائه نماید، تحقق اهداف فوق و گسترش سازمان‌های مردم نهاد خصوصاً سازمان‌های مردم نهاد مرتبط با جوانان یکی از اهداف نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران می‌باشد. لازم به ذکر است زمانی که این سازمان‌ها آشنایی کافی با امور اداری و حقوقی خود نداشته باشند قطعاً نخواهند توانست ساز و کار و ساختار مناسبی برای مطالبه گری اجتماعی و اجرای فعالیت‌های مختلف عمومی ایجاد کرده و نقش خود را ایفا نمایند؛ بنابراین یکی از وظایف سمن‌ها و از طرفی یکی از تکالیف نهادهای متولی این امور، توان افزایی و مهارت افزایی سمن‌ها در این زمینه است.
یک سمن موفق در وهله نخست باید از امور اداری و ساختاری مربوط به تشکیل و مدیریت خود، آگاه باشد تا به شکل سالم و کامل شکل گرفته و با رعایت قانون و مقررات فعالیت نماید. از طرفی سازمان‌های مردم نهاد عمدتاً به دلیل ماهیت مردمی، عمومی و داوطلبانه خود و حضور افراد مختلف با سطوح دانش مختلف در آن‌ها کمتر به الزامات حقوقی و قضایی فعالیت‌های خود آشنا هستند. عدم توجه به ماهیت و اقتضائات حقوقی سمن‌ها و فعالیت آن‌ها غالباً سبب بروز مشکلات زیادی در تأسیس و اداره و فعالیت این سازمان‌ها می‌شود و آن‌ها را از تحقق اهداف و آرمان‌های خود باز می‌دارد. این موضوع و مراجعه زیاد و درخواست فراوان سمن‌ها و اعضاء آن‌ها برای کسب اطلاعات حقوقی، انگیزه اصلی مؤلفان این مجموعه بوده است تا با تدوین این کتاب بتوان به اهم موضوعات و مسائل حقوقی مربوط به سمن‌ها پاسخ داد. داز این رو با طبقه بندی اهم مسائل و مشکلات مطرح شده در این زمینه، این کتاب تدوین شده است.
موضوع اصلی کتاب حاضر آشنایی دبیران و اعضاء سازمان‌های مردم نهاد و علاقه‌مندان به تشکیل این گونه سازمان‌ها با مهم‌ترین موضوعات اداری و حقوقی سمن‌هاست که مشتمل بر شش فصل به شرح زیر است:
فصل اول: آشنایی با ماهیت سازمان‌های مردم نهاد
فصل دوم: چارچوب حقوقی سازمان‌های مزدم نهاد در جمهوری اسلامی
فصل سوم: انواع سازمان‌های غیردولتی و فرآیند کلی تشکیل آن‌ها
فصل چهارم: انواع سازمان‌های مردم نهاد (سمن‌ها) و فرآیند ثبت و تأسیس آن‌ها
فصل پنجم: الزامات حقوقی حاکم بر سازمان‌های مردم نهاد
فصل ششم: اقتضائات حقوقی سازمان‌های مردم نهاد در عرصه بین‌الملل
ارجاع: آجرلو، اسماعیل، منصوریان، مصطفی و سازمان بسیج حقوقدانان تهران بزرگ (1395) تشکیلات و بایسته‌های حقوق داخلی و بین‌المللی سازمان‌های مردم‌نهاد، ناشر: پژواک عدالت.
