آموزش مشارکت‌های مردمی در مدیریت محیط زیست
Teaching public participation in environmental management
حفظ محیط زیست یکی از بنیادی‌ترین اصول فکری جوامع کنونی بشری به شمار می‌رود. رشد بی رویه جمعیت، بهره برداری نامناسب و غیراصولی از منابع طبیعی، تخریب و دگرگونی کاهش یابنده تنوع زیستی، گسترش روزافزون آلودگی که به طرق مختلف هوا، خاک، آب را متأثر از اثرات زیان‌بار و نابود کننده قرار داده است، نزول شرایط کیفی زندگی طبیعی انسان‌ها در اثر عدم تعادل و تناسب محیط زیست موجب شده دولت‌ها، سازمان‌ها و مجامع بین‌المللی تلاش‌هایی را در راستای جلوگیری از آلودگی و تخریب منابع زیست محیطی اعمال نمایند و به دنبال راه حل‌های کارآمد به‌منظور رفع مشکلات حیاتی باشند.
در این راستا مشارکت مردمی به عنوان یکی از ابزارهای قوی برای حل این مشکل و تنها راه رسیدن به آرمان جامعه سالم و توسعه پایدار توسط صاحب‌نظران و اندیشمندان مختلف پیشنهاد شده است تا با حساس سازی مردم و افزایش ظرفیت و توانایی آنان در حمایت از برنامه‌های توسعه ای زیست محیطی و از طریق مشارکت در امور و تصمیم گیری ها، اجرا و ارزشیابی برنامه‌ها با تلاش سازمان یافته حامی محیط زیست باشند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در کشورهای در حال توسعه به دلیل فراهم نبودن ساختارهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مناسب، مردم از نقش ضعیفی در امر مشارکت برخوردار می‌باشند. ضرورت مشارکت در امر حفاظت از محیط زیست علاوه بر دارا بودن فواید کلی و عمومی مشارکت بر مزیت‌های ویژه خود نیز تأکید دارد.
پیچیدگی و پویایی مشکلات مطرح در حیطه محیط زیست، مجموعه متنوعی از دانش‌ها و ارزش‌ها را برای تصمیم گیری می‌طلبد که این جز با مشارکت مردم و ذینفعان در تصمیم سازی های زیست محیطی در سطوح ملی و بین‌المللی میسر نمی‌گردد. در این راستا، سازمان‌های غیردولتی زیست محیطی یکی از مناسب‌ترین بسترهای شکل گرفته برای پیشبرد اهداف مشارکت مردمی در کشورهای در حال توسعه بشمار می‌آیند.
موضوع اصلی مجموعه 2 جلدی کتاب حاضر، مشارکت شهروندان یک جامعه در مسائل مربوط به محیط زیست است که مشتمل بر شش فصل به شرح زیر است:
مقدمه
فصل اول
بخش اول: فرهنگ
بخش دوم: سازمان‌های غیردولتی در ایران
بخش سوم: سازمان‌های غیردولتی زیست محیطی
بخش چهارم: قوانین در سازمان‌های غیردولتی زیست محیطی در برنامه‌های توسعه جمهوری اسلامی ایران
فصل دوم
بخش اول: مشارکت مردمی
بخش دوم: مفهوم مشارکت
بخش سوم: مدیریت مشارکتی
بخش چهارم: مثال ها-نمونه های تجربی
فصل سوم
بخش اول: نظریه‌های مشارکتی
فصل چهارم
بخش اول: مشارکت در توسعه مدیریت شهری
فصل پنجم
بخش اول: محیط زیست
فصل ششم: تجارب کشورهای جهان در مشارکت مردمی
ارجاع: لاهیجانیان، اکرم الملوک (1396) آموزش مشارکت‌های مردمی در مدیریت محیط زیست، ناشر: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.
در این راستا مشارکت مردمی به عنوان یکی از ابزارهای قوی برای حل این مشکل و تنها راه رسیدن به آرمان جامعه سالم و توسعه پایدار توسط صاحب‌نظران و اندیشمندان مختلف پیشنهاد شده است تا با حساس سازی مردم و افزایش ظرفیت و توانایی آنان در حمایت از برنامه‌های توسعه ای زیست محیطی و از طریق مشارکت در امور و تصمیم گیری ها، اجرا و ارزشیابی برنامه‌ها با تلاش سازمان یافته حامی محیط زیست باشند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در کشورهای در حال توسعه به دلیل فراهم نبودن ساختارهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مناسب، مردم از نقش ضعیفی در امر مشارکت برخوردار می‌باشند. ضرورت مشارکت در امر حفاظت از محیط زیست علاوه بر دارا بودن فواید کلی و عمومی مشارکت بر مزیت‌های ویژه خود نیز تأکید دارد.
پیچیدگی و پویایی مشکلات مطرح در حیطه محیط زیست، مجموعه متنوعی از دانش‌ها و ارزش‌ها را برای تصمیم گیری می‌طلبد که این جز با مشارکت مردم و ذینفعان در تصمیم سازی های زیست محیطی در سطوح ملی و بین‌المللی میسر نمی‌گردد. در این راستا، سازمان‌های غیردولتی زیست محیطی یکی از مناسب‌ترین بسترهای شکل گرفته برای پیشبرد اهداف مشارکت مردمی در کشورهای در حال توسعه بشمار می‌آیند.
موضوع اصلی مجموعه 2 جلدی کتاب حاضر، مشارکت شهروندان یک جامعه در مسائل مربوط به محیط زیست است که مشتمل بر شش فصل به شرح زیر است:
مقدمه
فصل اول
بخش اول: فرهنگ
بخش دوم: سازمان‌های غیردولتی در ایران
بخش سوم: سازمان‌های غیردولتی زیست محیطی
بخش چهارم: قوانین در سازمان‌های غیردولتی زیست محیطی در برنامه‌های توسعه جمهوری اسلامی ایران
فصل دوم
بخش اول: مشارکت مردمی
بخش دوم: مفهوم مشارکت
بخش سوم: مدیریت مشارکتی
بخش چهارم: مثال ها-نمونه های تجربی
فصل سوم
بخش اول: نظریه‌های مشارکتی
فصل چهارم
بخش اول: مشارکت در توسعه مدیریت شهری
فصل پنجم
بخش اول: محیط زیست
فصل ششم: تجارب کشورهای جهان در مشارکت مردمی
ارجاع: لاهیجانیان، اکرم الملوک (1396) آموزش مشارکت‌های مردمی در مدیریت محیط زیست، ناشر: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.
